Αναπτυξη λογου και ομιλιας. Ποτε ανησυχω για το παιδι μου;

H ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας είναι η βάση για την κοινωνικοποίηση του παιδιού. Μέσα στην οικογένεια και μέσα στην κοινωνική ομάδα (παρέα, σχολείο, γειτονιά), το παιδί εκδηλώνει την επικοινωνιακή του ανάγκη, αναπτύσσει κοινά σημεία αναφοράς και διευρύνει σιγά - σιγά τις γλωσσικές του δεξιότητες. H διαδρομή αυτή οδηγεί το παιδί από το στάδιο της προλεκτικής επικοινωνίας στην κατάκτηση της γλώσσας.

Τι γίνεται όμως όταν οι γονείς διακρίνουν επιβράδυνση της γλωσσικής εξέλιξης; Οι λέξεις ή οι προτάσεις δε γίνονται κατανοητές ή δε χρησιμοποιούνται ανάλογα με την αντίστοιχη ηλικία του παιδιού; Και ξεκινούν οι ερωτήσεις:

 «Το παιδί μου δεν μιλάει ενώ τα παιδιά της ηλικίας του λένε ολόκληρες προτάσεις…»«Βγάζει κραυγές όταν θέλει κάτι..»«Μερικές φορές σκέφτομαι ότι είναι μικρό.. θα μεγαλώσει και θα μιλήσει..»«Κάποιος μου είπε για λογοθεραπεία, αλλά χρειάζεται;»«Μήπως έχει κάποιο σύνδρομο..;»«Το παιδί μου είναι τόσο έξυπνο αλλά λέει μόνο 10 λέξεις..» «Τι να κάνω;»

Ζητηστε τη γνωμη ενος λογοθεραπευτη.

Αν η κατάσταση αυτή σας ανησυχεί πραγματικά, επιβάλλεται να ζητήσετε τη γνώμη ενός λογοθεραπευτή. Είναι προτιμότερο να πάρετε επιβεβαίωση ότι δεν υπάρχει πρόβλημα παρά να αφήσετε οποιαδήποτε δυσκολία χωρίς την απαραίτητη φροντίδα. Είναι επιβεβαιωμένο από παγκόσμιες έρευνες ότι η έγκαιρη παρέμβαση φέρνει πιο εύκολη αποκατάσταση.!

Στάδια Ανάπτυξης Λόγου και Ομιλίας

Κάθε παιδί ξεδιπλώνει τις γλωσσικές ικανότητές του με το χρόνο. Όλα τα παιδιά είναι διαφορετικά μεταξύ τους και το κάθε ένα έχει το δικό του ρυθμό. Τα στάδια ανάπτυξης που περιγράφονται παρακάτω, βασίζονται στο μέσο όρο. Μην ανησυχείτε εάν το μωρό σας αποκλίνει λίγο από αυτόν το μέσο όρο. Εάν όμως παρατηρήσετε μεγάλη απόκλιση, επικοινωνήστε με έναν επαγγελματία  λογοθεραπευτή.

Ηλικία 0 – 6 μηνών

• Τρομάζει με ήχους
• Αναγνωρίζει ήχους
• Εντοπίζει τον ήχο γυρνώντας το κεφάλι
• Επαναλαμβάνει τους ίδιους ήχους
• Συχνά ψιθυρίζει και βγάζει ευχάριστους ήχους
• Μιμείται ήχους
• Χρησιμοποιεί ήχους ή χειρονομίες για να υποδείξει ανάγκες
• Χρησιμοποιεί διαφορετικό κλάμα για να εκφράσει διαφορετικές ανάγκες
• Χαμογελάει όταν του μιλάνε
• Χρησιμοποιεί τα φωνήματα /b/, /p/ και /m/ όταν μουρμουρίζει
• Ποικίλει σε ύψος και ένταση η φωνή του

Ηλικία 7 – 12 μηνών

• Καταλαβαίνει το ναι και το όχι
• Καταλαβαίνει και αποκρίνεται στο όνομά του
• Ακούει και μιμείται περισσότερους ήχους
• Αναγνωρίζει λέξεις που σχετίζονται με συνηθισμένα αντικείμενα (π.χ. κούπα, παπούτσι, χυμός)
• Χρησιμοποιεί μεγάλη ποικιλία ήχων όταν μουρμουρίζει
• Μιμείται μερικούς ήχους ακόμη και όταν κλαίει μόνο για να προκαλέσει την προσοχή
• Ακούει όταν του μιλάς
• Αρχίζει να μετατρέπει το μουρμούρισμα σε ακατάληπτη γλώσσα
• Παράγει μία ή περισσότερες λέξεις
• Χρησιμοποιεί ουσιαστικά
• Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 1 – 3 λέξεων
• Κατανοεί απλές εντολές

Ηλικία 13 – 18 μηνών

• Χρησιμοποιεί πρότυπα επιτονισμού ενηλίκων
• Χρησιμοποιεί ηχολαλία και μη καταληπτή ομιλία (νεολογισμοί)
• Παραλείπει μερικά αρχικά σύμφωνα και σχεδόν όλα τα τελικά σύμφωνα
• Ακολουθεί απλές εντολές
• Αναγνωρίζει 1 με 3 μέρη του σώματος
• Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο από 3 έως 20 ή περισσότερες λέξεις (κυρίως ουσιαστικά)
• Συνδυάζει χειρονομίες και λόγο
• Κάνει έκκληση για τα περισσότερα από τα αντικείμενα που επιθυμεί

Ηλικία 19 – 24 μηνών

• Χρησιμοποιεί λέξεις πιο συχνά από ασυνάρτητη ομιλία (νεολογισμούς)
• Είναι 25 – 50% κατανοητό στους ξένους
• Αρχίζει να συνδυάζει ουσιαστικά και ρήματα
• Αρχίζει να χρησιμοποιεί αντωνυμίες
• Χρησιμοποιεί κατάλληλο χρωματισμό στη φωνή για τις ερωτήσεις
• Απαντά στην ερώτηση «τι είναι αυτό;»
• Διασκεδάζει ακούγοντας ιστορίες
• Γνωρίζει 5 μέρη του σώματος
• Ονομάζει επακριβώς μερικά οικεία αντικείμενα
• Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 50 με 100 ή και περισσότερες λέξεις
• Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο 300 ή περισσότερων λέξεων

Ηλικία 2 – 3 ετών

• Ο λόγος είναι καταληπτός 50 – 75%
• Καταλαβαίνει το «ένα» και τα «πολλά»
• Εκφράζει την ανάγκη για τουαλέτα (πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά)
• Ζητάει αντικείμενα με το όνομά τους
• Δείχνει τις εικόνες σε βιβλίο ονομάζοντάς τις
• Αναγνωρίζει διάφορα μέρη του σώματος
• Ακολουθεί απλές εντολές και απαντά σε απλές ερωτήσεις
• Απολαμβάνει να ακούει μικρές ιστορίες, τραγούδια και ρυθμούς
• Κάνει ερωτήσεις με 1 ή 2 λέξεις
• Χρησιμοποιεί φράσεις 3 – 4 λέξεων, με Υποκείμενο – Ρήμα – Αντικείμενο
• Χρησιμοποιεί μερικές προθέσεις, άρθρα, ρήματα στον ενεστώτα, ομαλό πληθυντικό και ανώμαλους τύπους στον αόριστο
• Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο 500 ή 900 ή περισσότερων λέξεων
• Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 50 έως 250 ή περισσότερων λέξεων (ραγδαία ανάπτυξη κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου)
• Παρουσιάζει πολλά γραμματικά λάθη
• Καταλαβαίνει τα περισσότερα πράγματα από αυτά που λέγονται

Ηλικία 3– 4 ετών

• Καταλαβαίνει τη λειτουργία των αντικειμένων
• Καταλαβαίνει διαφορές στις έννοιες (σταματώ – ξεκινώ, μέσα – έξω, μικρό – μεγάλο)
• Ακολουθεί εντολές που αποτελούνται από 2 και 3 μέρη
• Ρωτάει και απαντάει σε απλές ερωτήσεις (ποιος, τι, που, γιατί)
• Συχνά κάνει ερωτήσεις και ζητά λεπτομέρειες στις απαντήσεις
• Χρησιμοποιεί την ομιλία για να εκφράσει συναισθήματα
• Χρησιμοποιεί 4 με 5 λέξεις στις προτάσεις
• Αναγνωρίζει αντικείμενα με το όνομά τους
• Χειρίζεται επιδέξια τους ενήλικες και παρατηρεί
• Χρησιμοποιεί ουσιαστικά και ρήματα πιο συχνά
• Έχει αίσθηση του παρελθόντος και του μέλλοντος
• Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 800 – 1500 λέξεων
• Ο λόγος είναι 80% καταληπτός
• Η γραμματική βελτιώνεται αν και κάποια λάθη επιμένουν
• Βάζει δύο γεγονότα σε χρονολογική σειρά

Ηλικία 4 – 5 ετών

• Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο περίπου 1500 λέξεων
• Χρησιμοποιεί γραμματικά σωστές προτάσεις
• Χρησιμοποιεί προτάσεις 4 έως 8 λέξεων
• Απαντά σε σύνθετες ερωτήσεις που αποτελούνται από 2 μέρη
• Ρωτά για ορισμούς λέξεων
• Μειώνεται σημαντικά ο αριθμός των συνεχών ηχητικών παραλείψεων και των υποκατάστατων
• Ο λόγος του είναι συνήθως καταληπτός από τους ξένους
• Μιλά σχετικά με εμπειρίες στο σχολείο, σε σπίτια φίλων κτλ.
• Αναμεταδίδει με ακρίβεια μια μεγάλη ιστορία
• Δίνει προσοχή σε μια ιστορία και απαντά σε απλές ερωτήσεις σχετικά με αυτή
• Χρησιμοποιεί κτητικές αντωνυμίες, μέλλοντα χρόνο και συγκριτικά μορφήματα στις προτάσεις

Ηλικία 5– 6 ετών

• Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο περίπου 2000 λέξεις
• Μπορεί να οργανώσει τη σκέψη του και να διηγηθεί μία ιστορία που να έχει αρχή μέση και τέλος
• Κάνει ερωτήσεις με το «πως»
• Χρησιμοποιεί όλους τους χρόνους των ρημάτων
  
• Αρχίζει να κατανοεί χωρικές και χρονικές έννοιες π.χ. αριστερά, δεξιά, μέρες της εβδομάδας
• Χρησιμοποιεί συνδέσμους
• Ονομάζει τα αντίθετα
• Ονομάζει διαδοχικά ημέρες της εβδομάδας
• Ανταλλάσσει πληροφορίες και κάνει ερωτήσεις
• Χρησιμοποιεί προτάσεις με λεπτομέρειες
• Εκφράζει με ακρίβεια μια ιστορία
• Τραγουδά ολόκληρα τραγούδια και απαγγέλει παιδικά ποιηματάκια

Ηλικία 6 – 7 ετών

• Έχει πολύ καλές  ικανότητες στην αφήγηση
• Χρησιμοποιεί αυξανόμενα πιο σύνθετες περιγραφές
• Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο περίπου 20000 λέξεων
• Χρησιμοποιεί σύνθετες προτάσεις
• Χρησιμοποιεί περισσότερα μορφολογικά σημάδια καταλλήλως
• Χρησιμοποιεί κατάλληλα την παθητική φωνή

Η στάση των γονιών κρίνεται καθοριστική και στον τομέα αυτό, όπως άλλωστε και σε οποιονδήποτε άλλον τομέα αφορά την ανάπτυξη των παιδιών τους. Γι’ αυτό, μη χάνετε ευκαιρία να συζητάτε μαζί τους… η επικοινωνία είναι το καλύτερο ερέθισμα!

Το παιδί σας είναι ηλικίας μεταξύ 18 και 30 μηνών και δυσκολεύεται με την επικοινωνία του;

Παρατηρήστε τα παρακάτω:

1️⃣Κατανόηση της γλώσσας.
Ένα παιδί πρώτα καταλαβαίνει αυτά που ακούει και μετά τα παράγει. Το παιδί σας μπορεί να δείχνει αντικείμενα όταν τα ονομάζετε και να ακολουθεί απλές οδηγίες; Αν δεν καταλαβαίνει τι λένε οι άλλοι και δεν εκτελεί εντολές, συστήνεται μια αξιολόγηση.

2️⃣Χρήση Χειρονομιών.
Το παιδί σας μπορεί να χρησιμοποιεί χειρονομίες για να επικοινωνήσει, ειδικά προτού να μπορέσει να πει πολλές λέξεις (π.χ. να κάνει γεια). Αργότερα θα συνδυάζει τις χειρονομίες με λεκτική έκφραση (π.χ. θα κάνει γεια και θα το λέει παράλληλα). Ομως, αν περάσει μεγάλο διάστημα και χρησιμοποιεί μόνο χειρονομίες χωρίς να μιλάει, συστήνεται μια αξιολόγηση.

3️⃣Παραγωγή λέξεων.
Όλα τα παιδιά είναι διαφορετικά μεταξύ τους και το κάθε ένα έχει το δικό του ρυθμό στη γλωσσική ανάπτυξη. Το παιδί σας μπορεί να έχει αργό ρυθμό, αλλά θα πρέπει να προσπαθεί να χρησιμοποιεί νέες λέξεις κάθε μήνα. Αν δεν μιλάει ή έχει μεγάλη απόκλιση από το μέσο όρο των συνομηλίκων του (18 μην.= 3 λέξεις το λιγότερο, 24 μην.=50 λέξεις το λιγότερο), συστήνεται μια αξιολόγηση. . .

 

Αν δεν έχει κατακτήσει τα παραπάνω...Τι πρέπει να κάνω; 
❗Δεν χρειάζεται να περιμένετε... να δείτε αν θα μιλήσει και πότε.
❗Επικοινωνήστε με έναν επαγγελματία λογοθεραπευτή για να γίνει μια αξιολόγηση λόγου&ομιλίας.
❗Είναι προτιμότερο να πάρετε επιβεβαίωση ότι δεν υπάρχει πρόβλημα παρά να αφήσετε οποιαδήποτε δυσκολία χωρίς την απαραίτητη φροντίδα.
❗Είναι επιβεβαιωμένο από παγκόσμιες έρευνες ότι η πρώιμη παρέμβαση φέρνει πιο εύκολη αποκατάσταση.! .
❗Μετά την αξιολόγηση, ο λογοθεραπευτής θα σας ενημερώσει αν το παιδί σας θα χρειαστεί παρέμβαση ή όχι. .
❗Όταν το παιδί είναι κάτω των 3 ετών, και χρειάζεται θεραπεία γίνεται αρχικά εκπαίδευση στους γονείς (Προσοχή! Όχι απλές συμβουλές τι να κάνετε στο σπίτι, γίνεται κανονικά μάθημα). .
🆘️Γι' αυτό πρέπει να βρείτε ενα καταρτισμένο λογοθεραπευτή που ασχολείται με τη πρώιμη παρέμβαση ( 0-3 ετών) για να κάνετε τα κατάλληλα βήματα μαζί.